EmirhanSenyurek @EmirhanSenyurek_1006
EmirhanSenyurek @EmirhanSenyurek_1006

Modernizm ve Gogol’un Palto’su

Akaki Akakiyeviç üst dereceli memurun evindeki davete giderken Gogol bizi Petersburg’un en ünlü ve en modern bulvarı olan Nevski’de bir gezintiye çıkarır. Nevski Bulvarı’nı bir alt sınıftan kişinin gözünden görmemizi sağlar. Akaki Akakiyeviç için Nevski Bulvarı her gün gidip zaman geçirebileceği bir yer değildir ve orada modern dünya tüm azametini göstermektedir. Hikâyenin başlangıcından beri ilk defa yeni bir paltoya sahip olduğu zaman Nevski Bulvarı’na yolu düşmektedir Akaki Akakiyeviç’in.

 

Akaki Akakiyeviç ilkin yarı karanlık, ıssız sokaklardan geçti. Müdür yardımcısının evine yaklaştıkça sokaklar genişleyip canlandı, kocaman apartmanların arasında pırıl pırıl fenerler belirdi. Gelip geçen yayaların sıklaştığı, paltoların yakası kunduz kürklü erkeklerin, şık giyimli bayanların çoğaldığı görülüyordu. Başı yaldızlı çivilerle üstünkörü çakılıvermiş, çevresi tahta parmaklıklı köylü kızakları daha bir seyrekleşti. Buna karşılık, vişne çürüğü kadife şapkalar giymiş pehlivan yapılı kızak sürücülerinin sürdüğü kocaman kızakların birisi gidip birisi geliyor, dayalı döşeli kupa arabaları, tekerlekleri karda gıcırdayarak fırtına gibi geçiyorlardı. Birkaç yıldır geceleri sokağa çıkmayan Akaki Akakiyeviç durup baktı. Çenesinde küçük bir İspanyol sakalı ile yüzünün iki yanında güzel favorileri bulunan yakışıklı bir delikanlı, kadının arkasında durmuş, gözlerini onun bacaklarına dikmişti. Akaki Akakiyeviç başını kıs kıs sallayarak güldü. Ondan sonra yoluna koyuldu. Acaba ne diye gülmüştü kahramanımız. Kendisinin çoktandır varlığını unuttuğu, ama herkeste gizli de olsa bulunan, yasak şeyler görme zevkini mi tatmıştı bir an? (Gogol, N. 2011. S.47-48).

 

Gogol’un anlatımında alt sınıfların yaşadığı yerler ile egemen sınıfın yaşadığı yer arasındaki çizgi net bir biçimde görülmektedir. Akaki Akakiyeviç’in yaptığı bu gezintide iki ayrı dünya arasında seyahat ettiği hissi verilmektedir.

 

Petersburg öyküsü “Palto”da (1842) Nevski Bulvarı’nın adı anılmaz. Ama şehirde başka bir yerden de söz edilmez; çünkü öykünün kahramanı Akaki Akakiyeviç hayattan öylesine kopuktur ki, çevresindeki her şeye kapalıdır –bıçak gibi kesen ayaz dışında. Ama yeni paltosunu sırtına geçiren Akaki Akakiyeviç’in kısa bir süre yeniden hayata döndüğü sokak Nevski olabilir. Kısa bir an. İş arkadaşlarının kendisi ve yeni paltosu şerefine verdikleri partiye giderken pırıl pırıl vitrinler ve gelip geçen güzel kadınlardan heyecan duyar; ama kısa bir parıltı o kadar (Berman, M. 2019. S.276).

 

Nevski Bulvarı az gelişmiş bir ülkenin modernleşme sürecinin en net göstergesidir. Nevski Bulvarı aslında Paris Bulvarları’nın bir taklididir. Fakat bu iki şehrin politik açıdan birbiriyle benzerlikleri çok sınırlıdır. I. Nikola döneminde serfliği sürdürülmekte ısrar ve modernleşme hareketinden alt sınıfların dışlanması fiziksel hayattan da alt sınıfların dışlanmasını gerektirmiştir. Modern dünyanın bulvarlarının doğasında bulunan sınıfsal karmaşıklık ve karşılaşma durumu Nevski için söylenememektedir.