Bu yazımda amatör fotoğrafçılar (mobil fotoğrafçılar dahil) için; okumuş olduğum internet makaleleri, fotoğrafçılık üzerine yazılmış kitaplar ve fotoğrafçılık kursunda anlatılanlardan derlediğim en akılda kalıcı olan kompozisyon bilgilerini olabildiğince kısa ve anlaşılır, biraz daha zorlu olanları ise çok kısa satırlarla özet olarak yazmaya çalıştım. Devamında ise çekim tekniklerini özet ve pratik bilgilerle paylaştım. Okumuş olduğum ve bu yazıda faydalandığım kitapları kaynakça olarak yazımın sonunda sizlerle paylaştım.

Öncelikle kompozisyonda dikkat edilmesi gereken hususlarla başlamak istiyorum ama ilk olarak kompozisyonun tanımını yapmakta fayda var. En yalın hali ile; görüntü düzenlemeleri yani fotoğraf karenizde yer alacak öğelerin belirli bir düzen içerisinde bir araya getirilmesine kompozisyon diyoruz.  

Kağıt ve kaleminiz hazırsa başlayalım :-))

1-) Çektiklerimize FOTOĞRAF diyelim; 

Bildiğiniz gibi Ressamlar boş bir tuval karşısına oturur ve zihinlerinde canlandırdıkları görüntüleri tuvale çizmeye, yani tuvali doldurmaya başlarlar. Fotoğrafçılar için ise tam tersi bir durum söz konusudur; ekran zaten doludur, belirli bir oranlama, düzenleme ve hepsinden önemlisi sadeleştirme yaparlar. Gereksiz nesneleri ekrandan çıkarırlar. O yüzden en temel kural çektiğimiz karelere kesinlikle RESİM demiyoruz, FOTOĞRAF diyoruz. Resim ressamlar tarafından yapılır, fotoğraf ise fotoğrafçılar tarafından çekilir.

2-) İlgi merkezi;

Fotoğraf çekmeye başladığımız ilk zamanlarda; gördüğümüz bütün güzel şeyler bizim için değerli ve anlamlı olduğu için hepsini birden ekrana sığdırmaya çalışırız ama ne yazık ki bakan kişiler hangi birine bakacağını şaşırır ve açıkçası fotoğrafı algılayamaz.. Fotoğrafa bakan kişilerin ekranda ilk dikkatini çeken ve onları fotoğrafın içine çeken nesneye ilgi merkezi veya ilgi odağı diyoruz. Fotoğrafa bakan kişiler ilk önce onu görür ve sonrasında çevreyi onunla birlikte kavramaya çalışırlar. Bu yüzden bakanları fotoğrafın içine çekmek ve istediğimizi karşı tarafa geçirebilmek için bu gerçekten çok önemli bir husustur.

3-) Sadelik;

Eğer çekeceğiniz fotoğraf anlık çekilmesi gereken ve kaçırılmayacak bir kare değilse önce dikkatlice gözlem yapmalı arkasından konumuzu desteklemeyen, ilgi merkezimizin başka bir yöne kaymasına sebep olacak öğeleri karemizden çıkartmalıyız. Bunun için gerekiyorsa yerinizi değiştirip başka açılardan fotoğraf çekmeyi denemeli yada beklemeliyiz... Düzenleme programları kullanıyorsanız gereksiz olduğunu düşündüğünüz öğeleri sonradan silebilirsiniz.

Buradaki sadeliği bomboş fotoğraf çekmek olarak düşünmemek lazım; fotoğrafımıza katkı sağlamayan, dikkat bozan öğeleri fotoğraf karesinden çıkartmak olarak düşünelim...

4-) Ufuk Çizgisi;

Bu konu kararsız kalınan yada hiç dikkat edilmeyen hususların başında geliyor ve daha çok manzara fotoğraflarında karşımıza çıkıyor. Genel olarak yapılan yanlış ise ufuk çizgisinin tam ortaya denk gelecek şekilde fotoğraf çekmek. Ufuk çizgisini tam ortaya getirmeyip (teknik olarak sebepleri var), ekranımızın hangi tarafı daha baskın ve bir şeyleri daha güçlü anlatıyorsa ufuk çizgisini ters tarafına alın. Uygun bir oranlama yapın. Birde özel bir çekim değilse ufuk çizgisini olabildiğince düz tutmaya çalışın. 

5-) Altın Oran;

Hepimizin kamera veya cep telefonlarının ayarlar kısmında "ızgara" denilen bir seçenek mevcuttur. İşte bu menü "altın oran" dediğimiz konu için vardır. Yine çok özel bir çekim değilse ilgi merkezimizi fotoğrafın ortasına yerleştirip çekim yapmıyoruz, çünkü kompozisyonun en zayıf noktası ekranın tam ortası olup, ekranda durağan bir görüntüye ve bakan kişinin sadece buna takılmasına sebep oluyor. Aynı şekilde çok kenarlara yerleştirmekte gözde hoş olmayan bir görüntü oluşmasına sebep oluyor. Bu ızgara dediğimiz menüde fark ettiyseniz ekran yatay ve dikey olarak 3'e bölünmüştür. İşte yatay ve dikey bölünme çizgilerinin kesiştiği yerler ilgi merkezimiz için en değerli noktalardır ve mümkün olduğunca ilgi merkezimizi yerleştireceğimiz yerlerdir.

6-) Bakış ve Gidiş Yönü;

Fotoğraflarımızı estetik ve daha ilgi çekici hale getirmek için ilgi merkezimizin doğrultu ve yönlerine dikkat etmeliyiz. Çektiğimiz fotoğraftaki hareketli nesnelerin ilerleme yönünde yada sabit canlı nesnelerin bakışları yönüne doğru boşluk bırakmazsak ekranda sıkışıklık hissi yaratırız. Bakış yada hareket yönü ekran içine doğru olduğu zaman otomatik olarak bakanları da fotoğraf içine çekmiş oluruz. Hareket/bakış ne tarafa doğru ise o tarafta boşluk bırakmak fotoğrafımızı estetik olarak daha iyi göstereceği gibi bakanları da fotoğrafın içine çekecektir.

7-) Yatay ve Dikey Çekim;

Bu konuda kesin bir ayrım olmamakla birlikte temel yaklaşım, ilgi merkezimiz, dikkat çekmeye çalıştığımız konu dikey yönde ise (Kapı, minare, kule, ağaç vb.) dikey kadraj kullanmanın daha doğru bir tercih olabileceğidir. Yada yakın plan bir çekim yapıyorsanız burada da dikey kadrajı kullanabilirsiniz. (Portre vb.) 

Burada dikkat etmemiz gereken bir husus var ve bu konudan şikayetçi olan birçok kişi olduğunu düşünüyorum. Oda dikey çekilen fotoğrafların instagramda paylaşılırken ekrana sığmaması ve bir çok yerinin ekran dışında kalması:-)) Bunun için yapılacak en iyi şey; bir kaç adım geri giderek aynı kareyi tekrar çekmek:-)

8-) Yaşam Öğesi;

Özellikle içerisinde insan unsurunun bulunduğu fotoğraflar, bakanlar üzerinde daha yoğun bir etki yaratır çünkü kendileriyle ilişkilendirecek şeyler arayıp fotoğrafa daha fazla yakınlık duyarlar. Bazı fotoğraflar vardır bilirsiniz, 50-60 yıl önce çekilmişlerdir ve halen birçok belgesel, kitap ve dergi kapağını süslemeye devam ederler, işte bunların hemen hepsinde yaşam öğesi vardır. Genelde tekrarı olmayan ve bu yüzden de değeri yüksek çekimlerdir. Fotoğraflarınıza arada bir yaşam öğesi eklemek sizin için de keyifli olacaktır, emin olabilirsiniz. (Aşağıdaki fotoğraf izinli çekilmiştir.)

9-) Çerçeveleme;

Özellikle kalabalık fotoğraflarda kullanışlıdır. İlgi merkezinizin kalabalıkta kaybolmasının önüne geçer. Ancak burada önemli olan çerçevelemeye değer konular bulmaktır. Aynı zamanda kompozisyonunuzu güçlendireceğini unutmayın. (Aşağıdaki fotoğraf izinli çekilmiştir.)

10-) Siyah & Beyaz Etkisi; 

Özellikle kapalı havalarda, güneş ışığının doğrudan yeryüzüne gelmediği yani ortamın gri ağırlıklı olduğu durumlarda siyah beyaz çekim her zaman daha avantajlıdır. Çünkü bu tür durumlar fotoğrafın karmaşadan uzak ton oranlarıyla dramatikleşmesine sebep olur. İkinci bir durum ise tarihi yapıların siyah beyaz çekilmesidir. Bunu isterseniz makinelerinizin siyah beyaz çekim modu, isterseniz basit ve kullanışlı düzenleme programları ile yapabilirsiniz.

(Cep telefonu kameralarında net alan derinliğini manuel olarak ayarlayacak bir menü olmadığı için bu konuyu anlatmıyorum.)

Buraya kadar yazmış olduklarım ister fotoğraf makinesi, ister cep telefonu ile çekim yapın mutlaka işinize yarayacak, çekimlerinizin görsel kalitesini ve insanlar üzerinde ki olumlu etki yaratacak en temel ve basit prensiplerdir.... Aynı zamanda en akılda kalıcı olanlardır. Tabi ki bundan çok daha fazlası var ama ben bunların bir kısmını birer cümle ile geçip, arkasından çekim teknikleri ile ilgili işinize yarayacak kısa bilgiler vereceğim.

Yönlendirme Çizgileri kullanarak, bakan kişiyi temel öğelere yöneltin.. Görsel bir yolculuk ortaya çıkartın... 

Genel bir uyum ve denge hissi yaratmak için simetriyi kullanın..

İnsan gözü bir görüntüye baktığı zaman, öncelikle belli şekilleri algılama yada tanıma ihtiyacı duyduğu için fotoğraflarınızı grafik anlatım ile ifade etmeye çalışabilirsiniz. (Kuşların "v" şeklinde uçuşu yada "s" şeklinde yollar.)

Büyük yada küçük, çekilen konunun boyutlarını göstermek istiyorsanız, ekranınıza insanların baktığı zaman bu boyutu anlayabileceği başka öğeler ekleyin. (Bir şelalenin büyüklüğü yada kayalıkların büyüklüğü gibi..)

İlgi merkezinizin arkasındaki fona (arka plana) yada boşluklara dikkat edin. Boşluklar sonsuzluk duygusu verip, hayal gücünü tetikler...

Karşıtlık her zaman bakan kişilerin dikkatini çeker. (Boyut, şekil, ton, ışık, renk farklılıkları/karşıtlıklarını kullanmaya çalışın.)

Uygun anı yakalamak için, gözlem yapıp özel anları beklemek çok önemlidir.

Birbirini yineleyen eş özellikteki nesneler ritmi oluşturur. 

Aynı yada benzer cisimlerin bir araya gelerek oluşturduğu doku ve örgüleri çekmeye çalışın.

Gelelim çekim teknikleri ve dikkat etmeniz gereken pratik bilgilere;

1-) Manzara Fotoğrafları Çekmek; 

Hemen herkesin fotoğraf çekmeye başlamasının belki de en büyük sebebi gördüğümüz harika manzaraları fotoğrafa aktarma isteğidir:-)) Sabah ve akşam saatlerindeki ışıklar (altın veya mavi saatler) idealdir. Öğle saati ışığı hemen her tür fotoğraf karesi için TERCİH EDİLMEYEN ışık türüdür. Fotoğraf makinesi ile çekenler için sınırsız alan derinliği elde etmek için kısık diyafram (yüksek değerli f) kullanmakta fayda var. Cep telefonu ile manzara fotoğrafı çekmenin çok güç olduğunu da aklınızdan çıkarmamakta fayda var...

2-) Portre Fotoğrafları Çekmek;

Kuralların, prensiplerin en fazla esnetilebildiği çekim türüdür. Portre çekimlerinde fon çok önemlidir ve portreniz ile uyumlu olmalı, ilgiyi başka yöne çekecek fonlar olmamalıdır. Diğer önemli husus ise portresini çekeceğiniz insanlardan izin almanızdır. Fotoğrafçı olmanın en önemli hususlarından biri de belki budur. İkili ilişkilerde iyi olup, ikna kabiliyeti yüksek olmak... Benim mesela hiç portre fotoğrafım yoktur:-)) Netlik için en ideal yer GÖZBEBEKLERİDİR. Netliği buradan alırsanız net bir portre fotoğrafı elde edersiniz... (Aşağıda ki fotoğraf izinsiz çekilmiştir)

3-) Mimari Fotoğrafları Çekmek;

En önemli husus; bakış açınızı belirlemek, buna bağlı olarak ışığın yapıyı nasıl etkilediğini belirlemek olacaktır. Bu yüzden çekimden önce yapının etrafını mutlaka dolaşıp, gözlem yapın. Birde imkan varsa farklı yüksekliklerden çekim yapmaya çalışın. Mimari fotoğraflarında nihai amaç yapının boyutlarını göstermek olduğundan farklı yüksekliklerden çekeceğiniz fotoğraflarında sonucu farklı olacaktır.

4-) Makro Fotoğrafları Çekmek; 

Mümkün olduğunca doğal ışık kullanın ancak ormanlık vb. alanlarda ışığı bulmak zor olacaktır. Bu yüzden dahili flaşı kullanmayı mutlaka bilin. (DSLR Mk.lerde manuel mod çekim yaparken kullanabileceğiniz max. enstantane değeri markaya göre 1/200-1/250sn.dir. Boşuna üzerine çıkmaya çalışmayın) Makinenizin beyaz dengesi ayarını (WB) dikkatle kullanın. Kendi gölgenize dikkat edin:-))

Bunlar genel olarak hepimizin kullandığı çekim teknikleri, şimdide ayrıntı olan çekim tekniklerini kısa kısa anlatalım;

Yağmurdan sonra Doğa fotoğrafı çekmeye mutlaka çıkın, çünkü çekim sonunda renklerin daha parlak ve canlı olduğunu göreceksiniz. 

Ters ışıkta (Güneş sizin karşınızda, ilgi merkezinizin arkasında) Silüet fotoğrafı çekiyorsanız güçlü görsel öğeler seçmeye dikkat edin. Ayrıca insan çekimi yapıyor ve yüzünün/ bedeninin daha aydınlık görünmesini istiyorsanız, dahili flaş ile çekim yapmayı deneyin. Muhtemelen sonuç sizi memnun edecektir.

Durağan konuları çekerken temiz hava (pussuz, sissiz) yakalamaya dikkat edin. Netlik ve keskinlik için önemlidir.

Fotoğrafınızda Hız ve Hareket izlenimi yakalamak için Enstantene konusunu iyi öğrenin. (Pannig-Kaydırma tekniği çok zevkli bir çekim türüdür.)

Kapılar ve Pencereler başlı başına bir fotoğraf konusudur. Yaşama ait giriş-çıkışlar olup, harika birer fon ve çerçevedirler.

Kaynaklara geçmeden önce birkaç satır daha yazıp yazımı sonlandırıyorum. Fotoğrafçılık bu kadar mı? Tabi ki hayır:-)) Ben sadece kendi gözümde, beynimde en önemli gördüğüm ve her seviyede fotoğrafçının kullanılabileceği basit ve akılda kalıcı bilgileri, prensipleri yazmaya çalıştım... Umarım faydası dokunur:-))

Diğer Fotoğraçılık ve Güncel Yaşam yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.

Diğer tüm yazılarım için hayat40tansonra isimli bloguma bekliyorum:-)

Kaynakça;

Fotoğraf Okumaları - Faruk AKBAŞ, Emre İKİZLER

Fotoğrafta Pratik Kompozisyon - Faruk AKBAŞ

Fotoğrafın Temel Presnipleri - Özer KANBUROĞLU (yeni başlayanlar için ideal)

Gezgin Fotoğrafçılar İçin El Kitabı - Özer KANBUROĞLU

İyi Fotoğraflar Çekmek İçin Bu Kitabı Okuyun - Henry CARROLL