14 MADDEDE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ŞİRKET-İ HAYRİYE
14 MADDEDE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ŞİRKET-İ HAYRİYE
İstanbul Boğazı’nda ilk yolcu taşımacılığı yapan Şirket-i Hayriye, 1854'ten 1945'e kadar yolcu ve yük taşımacılığı yapmış, Türkiye’de kurulan ilk anonim şirketidir. Mustafa Reşit Paşa’nın desteği ve padişah Abdülmecid’in onayı ile kurulan Şirket-i Hayriye’nin geçmişten günümüze olan değişimine gelin hep birlikte bir göz atalım.
- 19 yy.da İstanbul’da artan nüfus, İstanbulluların sayfiye ve yazlık tatil anlayışı, iki yakadan oluşan ve Marmara’yı birbirine bağlayan su yolunda , deniz ulaşımı ihtiyacını doğurdu. 1800'lü yılların ortasında İstanbul’da yaşayan gayrimüslim yurttaşlar deniz taşımacılığı işine girişse de, Osmanlı İmparatorluğu tarafından bu durum hoş karşılanmadı.
- İstanbul’un Boğaziçi bölgesindeki çoğu yerleşim yeri şimdikinin aksine köy gibi olması ve ulaşımın çok kısıtlı olması deniz ulaşımının yine gündeme gelmesine neden olur.
- Bölgedeki semtlerde ulaşımdan uzak, köy gibi olduğu için isimlerini buradan alır. Arnavutköy, Çengelköy, Yeniköy..
- Boğaziçi’nde vapur çalıştırmak ve köy yerlerinin (köy yeri olarak geçen yerler günümüzün Yeniköy, Arnavutköy vb.) ulaşım problemini çözmek için deniz seferlerinin yapılmasına karar verildi. O dönemde Boğaziçi’nde tersane kayıkları vapur seferi yapsa da halk daha çok kayık kullanmayı tercih etti.
- 8000 keseyle 25 yıllığına vapur işletmeciliğinin bu yeni kurulacak şirkete verilmesine karar verildi. Bunun üzerine Londra’dan 8 vapur sipariş edildi.
- İlk vapurların isimleri; Rumeli, Tarabya, Göksü ve Beylerbeyi’dir.
- İlk sefer 1854 yılında Üsküdar’a yapılır.
- Kuruluşundan 1928 yılına kadar sürekli olarak işletmecisi değişen Şirket-i Hayriye vapurlarında yolcu sayısı gitgide artarak devam etti.
- Artan yolcu sayısını karşılamak için yeni vapurlar sipariş edilir.
- 1. Dünya Savaşının başlamasıyla halk güvenli bölgelere göç etmeye başlar ve yolcu sayısı gitgide düşer.
- Savaş döneminde yolcu vapurlarının içleri sökülür ve nakliye gemisi olarak kullanılmaya başlanır.
- 1 Temmuz 1944'de Şirket’i Hayriye devletleştirilir ve Şehir Hatları Müdürlüğüne devredilir.
- 1945 yılında Şirket-i Hayriye ortadan kaldırılır.
- Son olarak Şehir Hatları İşletmesi, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun kararıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredilen şirket günümüz vapurlarının son hâlini alır.
3
Henüz hiç yorum yapılmamış.