Mitoloji
MİTOLOJİ
Mitoloji kelimesi mitos ve logos kelimelerin birleşimi ile oluşan Yunanca kökenli bir kelimedir. Mitos söylenen söz anlamına gelen masal ve öykü anlatımını temsil eden kelimedir ancak mitosun kaynağı güvenilmezdir çünkü mitoslar sözlü kaynak olduğu için her anlatıcı tarafından daha fazla abartılabilir ve değiştirilebilir. Logos ise söz, düşünce, akıl, oran anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin birleşimi ile oluşan mitoloji ise efsaneler bilimi olarak adlandırılmaktadır.
Mitoslara daha detaylı bakmak gerekirse insanların kutsallık atfettiği çok tanrılı hikayelerdir. Çok tanrılı dönmelerde insanların evreni, doğayı, canlıları, yaradılışı ve ölümden sonraki yaşam hakkındaki sorulara buldukları cevaplardır.
Mitoslar verdikleri bu cevaplar ile dini metinler olarak algılanabilir. Ancak mitolojinin dini bir oluşum olup olmadığına dair farklı görüşler vardır. Örneği Azra Erhat mitolojinin bir dini metin olmadığını savunur ve; ‘Tek tanrılı dinlerin getirdiği moral değerlerden uzaktır Mitoslar şairlerin, sanatçıların yapıtlarında özgürce betimlenmişlerdir ve mitosların yaratıcıları Homeros ve Hesiodos olmak üzere antik ozanlardır.” der.
Dünyanın farklı bölgelerinde farklı zamanda birçok mitolojik hikâye ortaya çıkmıştır. İlk mitolojik hikayeler Akdeniz bölgesinde oluşmuştur. Mitolojiler arsında en bilenenleri Yunan ve Roma mitolojilerdir çünkü her iki mitolojide Latince olarak yazıya geçirilmiştir.
Yunan ve Roma mitolojisi her ne kadar aynı mitolojik evrene sahip sanılsa da aralarında birçok fark vardır. Yunan mitolojisi, Roma mitolojisinden bin yıl daha eskidir ve hatta İlyada destanı Roma İmparatorluğu kurulmadan 700 yıl daha önce yazılmıştır. Yunan mitolojisinde tanrılar dış görünüşleri ile öne çıkarken, Roma mitolojisinde tanrılar daha çok kişilik özellikleri ile öne çıkarlar. Yunan mitolojisinde insanların kahramanca yaşamına dair daha çok hikâye vardır. Roma mitolojisinde ise ahir yaşam dünyadaki eylemlerden daha çok önemseniyor dolayısıyla tanrı hikayelerini anlatmayı daha çok önemseniyor. Yunan mitolojisinde tanrı konulu hikayeler insan konulu hikâyelerden daha fazla ancak buradaki fark Yunan mitolojisinde insan konulu hikayelere daha fazla yer verilmesidir. Yunan mitolojisi tanrıları ulaşılamaz, taklit edilemez varlıklardır. Ancak Roma mitoloji tanrıları bir idol, örmek alınılacak tanrılar tasvir ederek insanlara yol göstermeyi amaçlar.
Yunan mitolojisine; Homeros (İlyada ve Odysseia), Hesiodos (Tanrıların Doğuşu, İşler ve Günler, Pindaros, Kallimakhos, Theokritos gibi birçok yazarın eseri kaynaklık etmektedir.
YUNAN MİTOLOJİSİNDE YARATILIŞ
Yunan Mitolojisine göre yaratılışa dair mitler Hesiodos’un Theogaia’sına (Tanrıların Doğuşu) yer verilmekte. Ancak bazı aynı konudan bahseden mitler arasında bazı ufak farkların olacağı unutulmamalarıdır.
Her şeyden önce herhangi bir varlık oluşmadan önce sadece Khaos vardı. Khaos boşluk ve hiçliği temsil eden kozmik bir varlıktır. Khaos ilk olarak doğayı, yer yüzünü temsil eden Gaia’yı, yer altı karanlığını temsil eden Erebus’u, yer üstü karanlığını temsil eden Nyx’si, aşkın temsilcisi Eros’u ve yaratıyor. Gaia ise Uranus’ü yaratıyor ve bu tanrılar 1. Nesil tanrıları oluşturuyor.
Gaia ve Uranus’ün çiftleşmesinden üç çeşit kozmik varlık ortaya çıkıyor; Titan, Cyclopes, Hecatoncheires. Cyclopesler tek gözlü devler, Hecatoncheiresler yüz kollu kozmik varlıklar olarak tanımlanıyor. Titanlar ise 12 tane olup erkek titanların adı: Oceanus, Coeus, Crius, Hyperion, Lapetus, Cronus; kız titanların adı: Theia, Rhea, Themis, Phoebe, Tethys, Mnemosyne. Gaia ve Uranus’ün çocuklarıda 2.nesil tanrıları oluşturuyor.
Çoğu mitte olduğu gibi bu mitte de üst nesil tanrılar alt nesil tanrıları yok etmek istiyor ve egemenlik savaşı başlamış oluyor. Uranus Cyclopes ve Hecatoncheireslerin dış görünüşlerini beğenmediği için Gaia yani yeryüzünün içine sokmak istiyor ve bu iki tür Khaos’un yarattığı Tartarus yani istenmeyen varlıkların atıldığı yere gönderiyor. Bu olay üzerine Gaia titanlar ile Uranus’e bir komplo planlıyor. Gaia orak denilen aleti icat ediyor ve Cronus’a veriyor. Gaia Uranus’ü baştan çıkarıyor ve Cranus kendinde geçmiş bir halde olan Uranus’ün hayalarını kesiyor. Cronus kesilen bu hayaları denize atıyor ve köpüren denizden yeni bir kozmik varlık olarak Aphrodite ve Erinyoslar oluşuyor. Cronus Uranus’ün hayalarını kestikten sonra egemenlik 1.nesil tanrılardan 2.nesil tanrılar geçiyor.
Cronus ve titanlardan Rhea’nın çiftleşmesi üzerine 3.nesil tanrılar; Hestia, Demeter, Hera, Hades, Poseidon, Zeus yaratılmış oluyor. Ancak Cronus doğan her çocuğunu doğduktan hemen sonra yutuyor ve bu çocuklar aslen ölümsüz tanrılar oldukları için Cronus un midesinde gelişmeye devem ediyorlar. Bu duruma bir son vermek isteyen Rhea Gaia ile bir plan yapıyor. Son çocuğu yani Zeus doğunca Cronus’a Zeus yerine bir taş parçası veriliyor ve Cronus bu taş parçasını yutuyor. Rhea Zeus’u bir dağdaki mağaraya götürüyor ve oradaki nilfler yani doğa perileri Zeus’u büyütüyor. Hem zihinsel hem de fiziksel olarak gelişen Zeus kardeşlerini kurtarmak için Cronus’u kusturmaya çalışıyor ve Cronus yeni doğmuş iken yuttuğu tanrıları gelişmiş hallerini kusuyor. Bu olay üzerine Zeus Uranus’ün Tratarus’a gönderdiği Cyclopes ve Hecatoncheiresleri oradan kurtarıyor. Cyclopesleri Tartarus’dan kurtarırken onlardan kendisine güç olarak yıldırım, şimşek ve gök gürültüsünü alıyor. Cyclopes, Hecatoncheiresler ve kardeşlerini yanına alan Zeus Cronus’a karşı Titanomachy denilen bir egemenlik savaşı başlatıyor. Bu savaşı Zeus’un kazanması ile 2.nesil tanrıların dönemi bitiyor ve 3.nesil yani Olympos tanrılarının dönemi başlıyor.
7
Henüz hiç yorum yapılmamış.